Półpasiec to choroba zakaźna wywołana reaktywacją wirusa ospy wietrznej i półpaśca (ang. Varicella Zoster Virus, VZV, inaczej określany też jako Human Herpesvirus-3, HHV-3). Schorzenie to może ujawnić się u osób, które w przeszłości przebyły ospę wietrzną, niezależnie od tego czy jej przebieg był ciężki, czy łagodny.
Kogo najczęściej dotyka półpasiec?
Do rozwoju półpaśca dochodzi u osób, które w przeszłości zakaziły się wirusem VZV i przebyły ospę wietrzną. Po przebytej chorobie wirus nie znika z organizmu, a lokuje się w komórkach zwojowych korzeni grzbietowych nerwów czaszkowych, gdzie przebywa w postaci uśpionej, nie dając żadnych objawów. Pod wpływem nieznanego czynnika, najpewniej spadku odporności, dochodzi do reaktywacji zakażenia i namnażania się wirusa.
Czynnikiem ryzyka rozwoju półpaśca jest niewątpliwie wiek powyżej 65 lat, co wiąże się ze spadkiem odporności. Częściej chorują również osoby cierpiące na różnego rodzaju schodzenia autoimmunologiczne, nowotwory złośliwe, czy osoby zakażone wirusem HIV. Wszystkie te stany wiążą się z zaburzeniem funkcjonowania układu odpornościowego, dlatego też zwiększają ryzyko rozwoju półpaśca.
Czytaj też: Jak długo trwa półpasiec?
Jakie są objawy półpaśca?
Zanim rozwiną się zmiany skórne, u 70-80% osób pojawiają się objawy zwiastunowe pod postacią zaburzeń czuciowych: pieczenia, swędzenia, mrowienia i bólu w obrębie zajętego przez wirusa dermatomu (czyli obszaru skóry unerwionego przez jeden korzeń rdzeniowy). Symptomy te pojawiają się zwykle 3-4 dni przed charakterystyczną dla półpaśca wysypką. Mogą im towarzyszyć również gorączka, światłowstręt, złe samopoczucie i bóle głowy.
Charakterystycznym objawem półpaśca jest wysypka pojawiająca się w obrębie jednego dermatomu, czasem również kilku sąsiednich dermatomów. Rzadko wirus zajmuje trzy lub więcej dermatomów – wówczas mówimy o półpaścu rozsianym, którego niekiedy ciężko odróżnić od ospy wietrznej. Sytuacja taka ma jednak miejsce jedynie u osób ze znacznie obniżoną odpornością. Wysypka jest zwykle bolesna, swędząca, jednostronna. Nie przekracza linii pośrodkowej ciała, skąd zresztą wzięła swój początek nazwa schorzenia („pół-pasiec”). Zmiany skórne zwykle utrzymują się około 2-4 tygodni. Mogą one pozostawiać trwałe blizny i przebarwienia na skórze.
Jak wygląda leczenie półpaśca?
W leczeniu półpaśca główną rolę odgrywają leki przeciwwirusowe, które zmniejszają nasilenie i czas trwania objawów. Aby terapia była skuteczna, należy ją wdrożyć jak najszybciej po pojawieniu się wysypki. W Polsce dostępnych jest kilka leków przeciwwirusowych. Co prawda leczenie nimi skraca czas występowania objawów, nie chroni jednak przed poważnymi powikłaniami choroby, takimi jak neuralgia półpaścowa (występowanie przewlekłego bólu w miejscu wysypki). Oprócz preparatów przeciwwirusowych, zastosowanie mają również leki przeciwbólowe, maści rozgrzewające i okłady, mające na celu zmniejszenie bolesności w obrębie obszaru objętego chorobą. Można również podać pacjentowi leki przeciwhistaminowe, które złagodzą uporczywy świąd.
Ważnym elementem w walce z wirusem Varicella-Zoster (VZV) jest również profilaktyka pierwotna pod postacią szczepień. W Polsce dostępna jest szczepionka chroniąca przed zachorowaniem na ospę wietrzną, co również zapobiega późniejszemu rozwojowi półpaśca. Istnieje również szczepionka skierowana do osób starszych, które w przeszłości przebyły ospę, jest to opcja niestety niedostępna w naszym kraju. Należy również pamiętać, że półpasiec to choroba zakaźna, należy więc unikać kontaktu z osobą zakażoną, a jeśli to niemożliwe, należy starać się zachować wszelkie środki ostrożności i higieny.